Niepłodność czy bezpłodność?

Pixabay

Wokół debaty na temat zapłodnienia pozaustrojowego (zapłodnienie in vitro) nie brakuje głosów osób nie mających pojęcia na ten temat, zwłaszcza z prawej i konserwatywnej strony politycznej (choć nie tylko). Jednak zdarzają się także wpadki osobom znającym się na rzeczy i piszącym generalnie ciekawe artykuły bądź też pojawiają się błędy na (jak na mainstream) zaufanych portalach. Tym razem chodzi o mylenie bezpłodności z niepłodnością.

Przeczytałem dzisiaj artykuł o uzyskaniu zgody na badania, w których kontrowersyjne dla niektórych będzie tworzenie genetycznie modyfikowanych ludzkich (wczesnych) zarodków, w celu poznania molekularnych mechanizmów rozwoju, dopracowania procedury zapłodnienia in vitro i innych. Zezwolenie wydano w Wielkiej Brytanii, dla Instytutu Francisa Cricka (to ten naukowiec, który w 1953 roku opisał wraz z Jamesem Watsonem i z pomocą aparatury opracowanej przez Rosalind Franklin, strukturę DNA, za co w 1962 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny lub fizjologii). Eksperymentalne embriony nie mogą mieć więcej, niż 7 dni. Narzekających na fakt wydania takiej zgody niech uciszy to, że pierwsze były Chiny (zaczynając „wyścig”), co wiemy z doniesień z roku 2015 roku. Europa nie może zostać w tyle.

Plemnik, Wikimedia

Ja jednak nie o modyfikacjach genetycznych chciałem dziś pisać i nieszczególnie też o zarodkach. Tak jak nakreśliłem we wstępie – chodzi o bezpłodność i niepłodność, nagminnie ze sobą mylone. Wielu zapewne nie zdaje sobie sprawy, że to dwie różne sytuacje. A warto wiedzieć i wręcz trzeba, jeśli jest się politykiem debatującym na ten temat. Ta pierwsza oznacza trwałą niemożność spłodzenia potomstwa, czyli brak komórek rozrodczych – oocytów i plemników, a więc odpowiednio jajników (i macicy) i jąder, choć mając funkcjonalny oocyt, po zapłodnieniu go zarodek (a dalej płód) donosić może inna kobieta lub też potencjalnie w przyszłości mógłby być inkubowany w sztucznej macicy (dlatego też brak macicy niekoniecznie oznacza bezpłodność).

Nawiązałem początkowo do artykułu o modyfikowaniu ludzkich zarodków, bo i tam wkradł się błąd: W efekcie badacze chcą dowiedzieć się, dlaczego około 50 procent zapłodnionych komórek jajowych przestaje się rozwijać, a wyniki pomogą nie tylko usprawnić procedury zapłodnienia in vitro, ale też poznać przyczyny wielu rodzajów bezpłodności (gazeta.pl). Chyba już widzicie, o co chodzi. Nie można mówić o bezpłodności, jeśli mamy zapłodnione oocyty (czyli właściwie już zarodki). Jednym z celów badań będzie więc poznanie molekularnych przyczyn niepłodności. Czyli dlaczego poszczególne embriony nie mają potencjału rozwojowego i co jest tego bezpośrednią przyczyną.

Oocyt, http://txfertility.com

Niepłodność precyzyjniej definiuje się jako nieuzyskanie ciąży pomimo współżycia seksualnego 3-4 razy w tygodniu przez rok do dwóch lat. Tutaj różne źródła podają inny okres, bezpieczniej jednak przyjąć 12 miesięcy, ponieważ przy tak wielu niepowodzeniach ważne jest wszczęcie szybkiej diagnostyki, szczególnie gdy wiek kobiety zbliża się do 35 roku życia (o tym dlaczego pisałem tutaj). Przyczyn niepłodności może być mnóstwo: złe odżywianie (w zeszłym roku pisałem na przykład o wpływie niedoboru cynku przez kilka dni na jakość komórki żeńskiej i późniejszego zarodka), stres, zaburzenia w dojrzewaniu oocytu czy patologie spermatogenezy (powstawania plemników), niedrożność nasieniowodów czy czynniki seksuologiczne, takie jak impotencja. To wszystko nakłada się z resztą na siebie: na przykład zaburzenia spermatogenezy wynikające z działania stresu na układ hormonalny.

Leczenie niepłodności zależy od przyczyn jej wystąpienia. Jeśli problemem jest wspomniany niedobór cynku czy innych niezbędnych dla organizmu związków z pożywienia, to włącza się suplementację czy nakierowuje na określone pokarmy. Jeśli zaburzenia hormonalne, to układ endokrynny należy uregulować. Jednak spory procent przyczyn pozostaje nierozpoznany, a w gruncie rzeczy będzie to często stres czy nadal niedobory żywieniowe, które też ciężko ustalić. Gdy nie udaje się postawić diagnozy i na jej podstawie wyleczyć pacjenta czy pacjentów, potencjalni rodzice mogą zdecydować się na zapłodnienie pozaustrojowe, czyli słynne in vitro. Nie jest to leczenie przyczynowe – problem z niepłodnością pozostaje – ale pozwala uzyskać zdrowe dzieci, a w przypadku, znów podkreślę, kobiet po trzydziestce, długa diagnostyka zamiast zastosowania zapłodnienia pozaustrojowego, może okazać się zgubna. W takich przypadkach liczy się czas.

Chcesz wesprzeć rozwój mojego bloga? Możesz to zrobić zostając jego patronem tutaj. 

Literatura

Leopold Śliwa. Postępy w badaniach zapłodnienia u ssaków i człowieka. Nowa Medycyna, 3/2013, s. 135-138.

R. M. Twyman. Krótkie wykłady. Biologia rozwoju. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2003.
T. Krzymowski, J. Przała. Fizjologia Zwierząt. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 2005.

Łukasz Sakowski. Czytaj więcej