Od paru dni światowe media żyją katastrofą prywatnej izraelskiej sondy Beresheet, która w kwietniu bieżącego roku rozbiła się na Księżycu. Na swoim pokładzie miała m.in. jedne z najbardziej odpornych na zewnętrzne warunki zwierząt, niesporczaków. O wydarzeniach tych rozmawiałem z światowej klasy naukowcem zajmującym się niesporczakami – doktorem habilitowanym Łukaszem Kaczmarkiem z Wydziału Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
 |
| Niesporczak. Za: Eye of Science/Science Source |
Jakie niesporczaki
leciały na Księżyc?
leciały na Księżyc?
Tego dokładnie nie wiadomo, ponieważ we wszystkich mediach
pojawiają się tylko informacje o tym że były to niesporczaki. Nie wiadomo jaki
gatunek użyto w tym eksperymencie, a może to mieć duże znaczenie ponieważ nie
wszystkie gatunki są zdolne do kryptobiozy. Nawet te, które są zdolne do
kryptobiozy mają te zdolności wykształcone na różnym poziomie, czyli jedne
gatunki mogą przetrwać dłużej inne krócej.
pojawiają się tylko informacje o tym że były to niesporczaki. Nie wiadomo jaki
gatunek użyto w tym eksperymencie, a może to mieć duże znaczenie ponieważ nie
wszystkie gatunki są zdolne do kryptobiozy. Nawet te, które są zdolne do
kryptobiozy mają te zdolności wykształcone na różnym poziomie, czyli jedne
gatunki mogą przetrwać dłużej inne krócej.
Czyli mamy pewne
niejasności i szum informacyjny. A w jakim celu je tam wysłano?
niejasności i szum informacyjny. A w jakim celu je tam wysłano?
Niestety nie wiem. To pytanie należałoby zadać osobom, które
były odpowiedzialne za ten eksperyment. Zakładam jednak, że celem było
pokazanie, że wielokomórkowe organizmy można wysłać na Księżyc i są one w
stanie tam przetrwać. A niesporczaki są idealne do tego celu ponieważ od lat
uznawane są za organizmy modelowe w badaniach astrobiologicznych.
były odpowiedzialne za ten eksperyment. Zakładam jednak, że celem było
pokazanie, że wielokomórkowe organizmy można wysłać na Księżyc i są one w
stanie tam przetrwać. A niesporczaki są idealne do tego celu ponieważ od lat
uznawane są za organizmy modelowe w badaniach astrobiologicznych.
Co się stało z niesporczakami
po katastrofie sondy Beresheet? Czy niesporczaki mogły przeżyć zderzenie?
po katastrofie sondy Beresheet? Czy niesporczaki mogły przeżyć zderzenie?
Nie wiem co się dokładnie stało.
Jednak biorąc pod uwagę, że osoby odpowiedzialne za tę misję twierdzą, że
ładunek przetrwał katastrofę to moim zdaniem niesporczaki również przetrwały to
„twarde” lądowanie bez problemu. Jako że, jak pokazały badania japońskich
naukowców, są one w stanie znieść ciśnienie jakie wytwarza się podczas
zderzenia asteroidy z ziemią.
Jednak biorąc pod uwagę, że osoby odpowiedzialne za tę misję twierdzą, że
ładunek przetrwał katastrofę to moim zdaniem niesporczaki również przetrwały to
„twarde” lądowanie bez problemu. Jako że, jak pokazały badania japońskich
naukowców, są one w stanie znieść ciśnienie jakie wytwarza się podczas
zderzenia asteroidy z ziemią.
A czy możliwe
jest, że niesporczaki wydostały się na „wolną” przestrzeń Księżyca?
jest, że niesporczaki wydostały się na „wolną” przestrzeń Księżyca?
Jeśli doszło do uszkodzenia przedziału ładunkowego, czy
uszkodzenia samego pojemnika w którym były przewożone to tak, mogły się
wydostać na powierzchnię Księżyca. Oczywiście nie wydostały się same bo są one
w głębokiej kryptobiozie, tak więc mogły być co najwyżej mechanicznie wyrzucone
na powierzchnię srebrnego globu.
uszkodzenia samego pojemnika w którym były przewożone to tak, mogły się
wydostać na powierzchnię Księżyca. Oczywiście nie wydostały się same bo są one
w głębokiej kryptobiozie, tak więc mogły być co najwyżej mechanicznie wyrzucone
na powierzchnię srebrnego globu.
Mogą potencjalnie
przeżyć w księżycowych warunkach?
przeżyć w księżycowych warunkach?
Tak, mogą tam przetrwać. Jak
pokazały badania niesporczaki są w stanie przetrwać nawet w próżni kosmicznej,
więc tym bardziej są w stanie przetrwać na księżycu.
pokazały badania niesporczaki są w stanie przetrwać nawet w próżni kosmicznej,
więc tym bardziej są w stanie przetrwać na księżycu.
W jaki sposób?
Niesporczaki jako organizmy kryptobiotyczne, są w stanie
bardzo mocno ograniczyć metabolizm, potrafią też pozbyć się ze swego ciała 90%
wody (anhydrobioza) lub zamarznąć (kriobioza) bez uszkadzania tkanek
wewnętrznych. Mają one też specjalne mechanizmy genetyczne które umożliwiają im
przetrwanie dużych dawek promieniowania. Mają też duże zdolności naprawcze
podwójnej helisy DNA. Dzięki tym wszystkim zdolnościom niesporczaki są bez
problemu przetrwać w skrajnych warunkach siedliskowych, nawet takich jakie
panują na księżycu czy w przestrzeni kosmicznej.
bardzo mocno ograniczyć metabolizm, potrafią też pozbyć się ze swego ciała 90%
wody (anhydrobioza) lub zamarznąć (kriobioza) bez uszkadzania tkanek
wewnętrznych. Mają one też specjalne mechanizmy genetyczne które umożliwiają im
przetrwanie dużych dawek promieniowania. Mają też duże zdolności naprawcze
podwójnej helisy DNA. Dzięki tym wszystkim zdolnościom niesporczaki są bez
problemu przetrwać w skrajnych warunkach siedliskowych, nawet takich jakie
panują na księżycu czy w przestrzeni kosmicznej.
Czy mogłyby się
tam rozmnażać i ewoluować czy jest to nierealne?
tam rozmnażać i ewoluować czy jest to nierealne?
Nie, to jest niemożliwe ponieważ
są one w stanie nieaktywnym i w warunkach księżycowych czyli brak wody, brak
atmosfery, ekstremalnie niska temperatura itd. Nie są w stanie powrócić do
aktywności, a bez tego nie będą się mogły ani rozmnażać ani ewoluować.
są one w stanie nieaktywnym i w warunkach księżycowych czyli brak wody, brak
atmosfery, ekstremalnie niska temperatura itd. Nie są w stanie powrócić do
aktywności, a bez tego nie będą się mogły ani rozmnażać ani ewoluować.
Jakie są reakcje
naukowców i dalsze plany związane z tym wydarzeniem?
naukowców i dalsze plany związane z tym wydarzeniem?
Jeśli chodzi o reakcje naukowców,
to pewnie należało by przeprowadzić sondę. Nie jestem w stanie odpowiedzieć na
takie pytanie. Pewnie będą zarówno głosy entuzjastyczne jak i krytyczne.
Generalnie, naukowcy zajmujący się niesporczakami wiedzą od dawna, że
niesporczaki w stanie kryptobiozy są w stanie przetrwać w próżni kosmicznej, a
to oznacza że pewnie też na księżycu. Tak więc nie jest to przełom ale na pewno
jest to interesujący eksperyment, szczególnie jeśli udało by się niesporczaki
sprowadzić na ziemię i sprawdzić eksperymentalnie czy przetrwały i czy zaszły w
ich organizmach jakieś zmiany. Jeśli o mnie chodzi to najlepiej by było aby je
sprowadzić na ziemię i sprawdzić co się z nimi stało. Z drugiej strony
wysyłanie organizmów ziemskich, które są w stanie przetrwać na innych planetach
czy księżycach, kłóci się z tzw. ochroną planetarną, czyli ochroną innych ciał
niebieskich oraz przestrzeni kosmicznej przed ziemskimi organizmami.
to pewnie należało by przeprowadzić sondę. Nie jestem w stanie odpowiedzieć na
takie pytanie. Pewnie będą zarówno głosy entuzjastyczne jak i krytyczne.
Generalnie, naukowcy zajmujący się niesporczakami wiedzą od dawna, że
niesporczaki w stanie kryptobiozy są w stanie przetrwać w próżni kosmicznej, a
to oznacza że pewnie też na księżycu. Tak więc nie jest to przełom ale na pewno
jest to interesujący eksperyment, szczególnie jeśli udało by się niesporczaki
sprowadzić na ziemię i sprawdzić eksperymentalnie czy przetrwały i czy zaszły w
ich organizmach jakieś zmiany. Jeśli o mnie chodzi to najlepiej by było aby je
sprowadzić na ziemię i sprawdzić co się z nimi stało. Z drugiej strony
wysyłanie organizmów ziemskich, które są w stanie przetrwać na innych planetach
czy księżycach, kłóci się z tzw. ochroną planetarną, czyli ochroną innych ciał
niebieskich oraz przestrzeni kosmicznej przed ziemskimi organizmami.
Przeczytaj także: Po co badać niesporczaki? Polscy naukowcy robią ważne na skalę światową badania na niesporczakach
Po co było wysyłać tam niesporczaki, które i tak nie były w stanie aktywności biologicznej? Dla mnie to bez sensu. Nie lepiej wysłać jakieś anaeroby?
Wyślijmy tam osoby obierające jajka od grubszej strony