Kategorie:

Co niszczy koronawirusa SARS-CoV-2 i na jakich powierzchniach? [konkretne dane]

To, w jaki sposób można pozbyć się wirusa z rozmaitych powierzchni, zależy od wielkości i struktury jego genomu oraz budowy cząsteczki wirusowej. Istnieją różne grupy wirusów. Niektóre mają więcej materiału genetycznego, inne mniej. Jedne zawierają DNA, inne RNA, czasem w formie kolistej, czasem liniowej, jednoniciowej bądź dwuniciowej. Są takie, które posiadają osłonki lipidowe czy specyficzne wypustki białkowe. Wszystko to może mieć wpływ na czas przetrwania wirusa poza organizmem gospodarza, a bardzo istotne jest też środowisko, wilgotność, tekstura powierzchni czy materiał, z jakiego została wykonana. Jak jest w przypadku koronawirusa SARS-CoV-2, który wywołuje chorobę COVID-19?
Koronawirus SARS-CoV-2 COVID19

Budowa koronawirusa SARS-CoV-2

Koronawirusy, jak piszą autorzy wydanej
w zeszłym roku przez PWN „Wirusologii”, charakteryzują się posiadaniem glikoproteinowych
wypustek (przypominających koronę kwiata). Wychodzą one z kapsydu, czyli białkowego
płaszcza wirusowego, obecnego u wirusów w stanie wolnym (czyli wirionów, zdolnych do infekcji) – gdy wirus
nie jest jeszcze związany z komórkami gospodarza (zanim do nich wniknie). Korona
służy do rozpoznania i zaatakowania celu. Koronawirus SARS-CoV-2 jest też
otoczony lipidową osłonką. Posiada materiał genetyczny pod postacią RNA ze
stosunkowo długą, jak na wirusy, sekwencją nukleotydów. Jego genom jest więc
spory, podobnie jak genomy innych koronawirusów.
Ponieważ koronawirus SARS-CoV-2
jest relatywnie nowy dla świata nauki i nie tak dokładnie przebadany, jak wirusy znane naukowcom
od lat, część tez dotyczących tego, jak można go inaktywować, bazuje na
doświadczeniach z innymi koronawirusami, w tym z wirusem SARS-CoV-1, pospolicie
nazywanym wirusem SARS. Synteza wiedzy na bazie tego, co już teraz wiadomo o najnowszym
koronawirusie i tego, co udało się ustalić wcześniej na podstawie koronawirusa
SARS-CoV-1, pozwala na przyjęcie dość konkretnych założeń co do czynników
inaktywujących cząsteczki wirusowe SARS-CoV-2.

koronawirus COVID19
Budowa koronawirusa SARS-CoV-2/COVID-19. Za: www.scientificanimations.com z późn. zm.

Koronawirus SARS-CoV-2: jak się
przenosi i jak postępować?

Koronawirus SARS-CoV-1 może być
aktywny wiele dni, jak wskazali badacze na łamach czasopisma „Applied Biosafety”.
Było to w roku 2007, kiedy udało się uporać z SARS, ale na długo przed obecną
epidemią. Chcąc ją wyhamować, a z czasem powstrzymać, musimy uwzględniać sposób
przenoszenia się najnowszego koronawirusa i maksymalnie go za pośrednictwem tej
wiedzy ograniczać. SARS-CoV-2 dostaje się do nowych gospodarzy głównie wraz z
mikrokropelkami, jakie wylatują z ust i nosa zarażonych podczas kichania, kaszlenia, mówienia, śpiewania, ziewania i innych czynności związanych z wydychaniem
powietrza. Poza tym możliwe jest zarażenie się podczas bliskiego kontaktu (np.
pocałunku) oraz, co niezwykle istotne, przez dotyk przedmiotów, na które opadły
kropelki z koronawirusem SARS-CoV-2, jeżeli przeniesiemy je potem na usta czy
błonę śluzową oka.
Wobec powyższego, zanim
zastanowimy się nad usuwaniem koronawirusa z różnych powierzchni (oraz czasem,
jaki może na nich przetrwać), musimy najpierw powziąć środki ostrożności
dotyczące bardziej bezpośredniego przenoszenia się patogenu z osoby na osobę. Dlatego
konieczne jest regularne, dokładne mycie rąk (wszystkich powierzchni dłoni oraz
nadgarstka przez minimum 15-20 sekund, z wykorzystaniem mydła, które rozbija
lipidową otoczkę wirusa i unieszkodliwia go) lub dezynfekowanie środkami na
bazie etanolu. Zanim umyjemy ręce (np. gdy powrót do domu ze sklepu czy pracy zajmuje
nam jakiś czas i tym bardziej jeżeli korzystamy w międzyczasie z komunikacji miejskiej) musimy
starać się nie dotykać nimi oczu czy ust. Jeśli mamy możliwość, zasłaniajmy
otwory na twarzy z wykorzystaniem dostępnych materiałów: mogą to być maski,
okulary laboratoryjne czy dla pracowników na budowach. Zmniejsza to ryzyko
dalszej transmisji wirusa. Ostatecznie jednak najlepszym rozwiązaniem jest
maksymalne ograniczenie wychodzenia z domu, w szczególności w miejsca, gdzie
moglibyśmy mieć kontakt z innymi ludźmi.

koronawirus ochrona
Maska przemysłowa BHP.

Aktywność koronawirusa
SARS-CoV-2 na różnych powierzchniach

Ostatnie wyniki opublikowane w
czasopiśmie „The New England Journal of Medicine” (NEJM) pokazały, że aktywność
koronawirusa SARS-CoV-2 jest podobna do tej przy SARS-CoV-1, który wywołał
epidemię w Chinach w 2002 i 2003 roku. Badacze przy użyciu nebulizatora
wytworzyli mikrokropelki o średnicy mniejszej niż 5 μm (mikrometrów),
zawierające koronawirusa SARS-CoV-2 albo SARS-CoV-1 i sprawdzali, jak długo
będzie aktywny. Eksperyment trwał tylko 3 godziny i wirusy pozostawały przez
cały ten czas zdolne do dalszej egzystencji, a możliwość wywołania infekcji
malała bardzo powoli. Oprócz tego sprawdzono zachowanie koronawirusów na plastiku,
miedzi, tekturze i stali nierdzewnej, czyli surowcach, z których wykonane jest
wiele przedmiotów codziennego użytku. Zarówno SARS-1 jak i SARS-2 były dłużej
żywotne na plastiku i stali nierdzewnej (trzy dni, potencjalnie dłużej), a
krócej na tekturze (jeden dzień). Najszybciej wirus przestawał stanowić
zagrożenie na miedzi – już po czterech godzinach – znanej ze swych wirusobójczych
właściwości.
Trochę wcześniej (ale już w czasie
epidemii) opublikowano przegląd badań dotyczących przeżywalności różnych
koronawirusów (w tym SARS-CoV-1 i MERS-CoV) w żurnalu naukowym „The Journal of
Hospital Infection”, asygnowanym przez Healthcare Infection Society. Wzięto pod
uwagę 22 badania i zanalizowano je. W stworzonej przez naukowców tabeli możemy
przeczytać m.in., że trwałość SARS-CoV-1 na powierzchni metalowej wynosiła 5
dni, na papierze 1-5 dni, na drewnie i szkle 4 dni, z kolei na plastiku było to
aż 4-9 dni. Wyniki dla SARS-CoV-1 są zatem podobne do tych, jakie uzyskano w badaniu
SARS-CoV-2. Wnioskować można, że koronawirusy lepiej znoszą gładsze
powierzchnie, takie jak metal, stal nierdzewna czy plastik, a słabiej
chropowate, jak papier i tektura. Warto podkreślić, że to, jak długo i w jakiej
gotowości do zarażania przetrwają cząsteczki wirusa, zależy też od ich dawki,
czyli liczby cząsteczek wirusa znajdujących się np. w kropelce aerozolu leżącej na danym przedmiocie.

koronawirus SARS-CoV-2 powierzchnia
Powierzchnia tekturowa.

Jak inaktywować koronawirusa? Działanie etanolu, propanolu i izopropanolu

Wiedząc jaka jest budowa wirusa,
jego genom oraz struktura, a także jak długo i na jakich powierzchniach koronawirus
SARS-CoV-2 (i bardzo podobny do niego SARS-CoV-1, który spowodował epidemię w
2002 i 2003 roku w Chinach) może być aktywny i mieć zdolność do infekcji, można
przystąpić do sprawdzenia środków, które będą go dezaktywować. Również tutaj część
danych opiera się na ekstrapolacji wyników pochodzących z badań nad SARS-CoV-1
na oczekiwane rezultaty przy SARS-CoV-2.
Przeczytaj także: Co to jest
ekstrapolacja?
Badanie przeglądowe wspomniane
wyżej (z czasopisma „The Journal of Hospital Infection”) wskazuje, że roztwór
etanolu w stężeniach 78-95% wyraźnie zmniejszał zdolność wirusa SARS-CoV-1 do
zakażenia. Słabiej, ale wciąż zauważalnie, działał izopropanol (był słabszy nawet w 100%
stężeniu) oraz roztwór izopropanolu (45%) i propanolu (30%). Podane dotychczas
dane odnoszą się do testów zawiesinowych – łączono w nich zawiesinę z wirusem z
medium i środkiem dezynfekującym (jedno z badań podaje w metodach następujące
proporcje: jedna objętość wirusa, jedna objętość medium i osiem objętości
środka dezynfekującego).

koronawirus etanol
Etanol. Autor: LHcheM, Wikimedia

Koronawirus a promieniowanie UV i pH

Publikacja naukowa ze stycznia
2020 roku z czasopisma „The International Journal of Transfusion Medicie”
uwzględniała także czynniki fizyczne mogące inaktywować koronawirusy. Zbadano w
niej działanie promieniowania ultrafioletowego UV-C (fale mają długość od 100
do 280 nanometrów) na koronawirusy, w tym SARS-CoV-1. Okazało się, że UV-C
obniża stężenie cząsteczek wirusa do granicy wykrywalności (ang. limit of
detection
– LOD). Z kolei promieniowanie UV-A, jak pokazała praca z 2004
roku, wydana w „Journal of Virological Methods” i dostępna na „Europe PMC”, jest
nieskuteczne w inaktywowaniu koronawirusa SARS-CoV-1 (promieniowanie UV-A jest
słabo absorbowane przez kwasy nukleinowe).
Co z innymi metodami inaktywacji
wirusów? Brakuje danych co do potencjalnego wpływu mikrofal na SARS-CoV-2. Skuteczne
mogą być za to wysokie temperatury (56 stopni Celsjusza i wyższe), zwłaszcza
jeśli wirus SARS-CoV-1 jest poddany ich działaniu przez pół godziny lub dłużej.
Na starego SARS-CoV działa także silnie kwaśne pH (poniżej 3), ale przy temperaturze pokojowej i
godzinnym lub dłuższym czasie ekspozycji. W warunkach laboratoryjnych, w których robi
się testy na obecność koronawirusa SARS-CoV-2 u pacjentów, do inaktywacji dochodzi podczas ekstrakcji RNA lub DNA, do której wykorzystuje się etanol oraz izopropanol.

koronawirus woda
Woda pitna.

Koronawirus a woda z kranu oraz woda utleniona

W Internecie pojawiają
się doniesienia o stosowaniu wody utlenionej (niskiego stężenia nadtlenku
wodoru) do inaktywacji koronawirusa SARS-CoV-2. Dodam więc, że w opisywanych pracach nie
odnotowano informacji dotyczących wpływu nadtlenku wodoru na SARS-CoV-1. Wiadomo za
to, że związki chloru, w tym stosowane w stacjach uzdatniania wody i firmach
wodociągowych, skutecznie unieszkodliwiają koronawirusy. Informowała o tym także
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), uspokajając, że nie są znane przypadki zarażenia
się przez wodę i że picie wody pod kątem zachorowania na COVID-19 jest
bezpieczne.
Na koniec trzeba jeszcze
zanotować, że część ze wspomnianych metod powinna być stosowana jedynie w
laboratoriach przez pracowników z odpowiednim przeszkoleniem. Nie możemy na
przykład nabyć sobie lampy z UV-C i włączać w domu. Z domowych sposobów, do
codziennego stosowania, wciąż najlepszą metodą pozostaje woda z mydłem, środki
odkażające z odpowiednim stężeniem etanolu oraz wysokie temperatury.  

Prowadzenie bloga naukowego wymaga
ponoszenia kosztów. Merytoryczne przygotowanie do napisania artykułu to często
godziny czytania podręczników i publikacji. Zdecydowałem się więc stworzyć
profil na Patronite,
gdzie w prosty sposób można ustawić comiesięczne wpłaty na rozwój bloga. Dzięki
temu może on funkcjonować i będzie lepiej się rozwijać. Pięć lub dziesięć
złotych miesięcznie nie jest dla jednej osoby dużą kwotą, ale przy wsparciu
wielu staje się realnym, finansowym patronatem bloga, dzięki któremu mogę
poświęcać więcej czasu na pisanie artykułów.
Literatura
Anna
Goździcka-Józefiak. Wirusologia. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa 2019.
Darnell, Miriam ER, et al. „Inactivation of the coronavirus
that induces severe acute respiratory syndrome, SARS-CoV.” Journal of
virological methods (2004).
Eickmann,
Markus, et al. „Inactivation of three emerging viruses–severe acute
respiratory syndrome coronavirus, Crimean–Congo haemorrhagic fever virus and
Nipah virus–in platelet concentrates by ultraviolet C light and in plasma by
methylene blue plus visible light.” Vox Sanguinis (2020).
https://www.scientificanimations.com/coronavirus-symptoms-and-prevention-explained-through-medical-animation
https://www.who.int/publications-detail/water-sanitation-hygiene-and-waste-management-for-covid-19
Kampf,
Günter, et al. „Persistence of coronaviruses on inanimate surfaces and its
inactivation with biocidal agents.” Journal of Hospital Infection (2020).
Michał Różański
i wsp. „Dane na temat skuteczności czynników chemicznych i fizycznych w
inaktywacji wirusa SARS-CoV jako wskazówka do tworzenia efektywnych protokołów inaktywacji
wirusa SARS-CoV-2 w laboratoriach diagnostycznych i badawczych”. Raport (2020).

Pagat, Anne-Marie, et al. „Evaluation of SARS-Coronavirus
Decontamination Procedures.” Applied Biosafety (2007).

Rabenau, H. F., et al. „Efficacy of various disinfectants against SARS
coronavirus.” Journal of Hospital Infection (2005).
van Doremalen, Neeltje, et al. „Aerosol and Surface Stability of
SARS-CoV-2 as Compared with SARS-CoV-1.” New England Journal of
Medicine (2020).

 

Najnowsze wpisy

`

11 komentarzy do “Co niszczy koronawirusa SARS-CoV-2 i na jakich powierzchniach? [konkretne dane]

  1. dlaczego nie możemy używać w domu lampy UV-C? jeśli nikt nie będzie wchodził do pomieszczenia z włączoną lampą, to czy jest to groźne i dlaczego?

  2. a jak w końcu z maseczkami? mówi się o tym, aby osoby zdrowe rezygnowały z maseczek, że drobnoustroje gromadzą się na jej powierzchni i prowadzi to do inhalacji. A w artykule jednak jest wskazanie na zakrywanie nosa i ust. Zgłupieć idzie…

  3. A czy promieniowanie UV-B niszczy wirusa? Czy jeżeli dana powierzchnia będzie przez dłuższy czas oświetlona światłem słonecznym to czy wpłynie to czas przetrwania wirusa?

  4. Połączenie wyrazowe "koronawirus SARS-CoV-2" wygląda jak pleonazm. "CoV" o ile się nie myle jest skrótowcem od eng. CoronaVirus. Samo wirus SARS-CoV-2 powinno wystarczyć.
    Pozdrawiam
    Adrian Szczepan

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *